مشقنامهٔ شیخ

   
تقدیم به آستان مولی‌الموحّدین امیرالموءمنین علی(ع) و همزمان با عید سعید غدیر
شعر : استاد شهریار / خط : رضا شیخ محمّدی، آذر ۸۶ / تذهیب : سیّد محمّدحسین سیّدکریمی

سطر مرحوم میرحسین ترک
سمت راست: سطر مزبور در نمایشگاه خطوط قدیمی احمد پیله‌چی قزوینی در نگارستان عروس قلم قم در اردیبهشت ۸۳ به این شکل به نمایش درآمد. سمت چپ: اثر مزبور را ۵ سال بعد در اردیبهشت ۸۸ به این کیفیّت همراه با تذهیب مشاهده کردم.

انعکاس غزل ناب حضرت حافظ:  به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم  / بیا کز چشم بیمارت هزاران درد برچینم در آینهء هنر اساتید: روانشاد سیّد حسن میرخانی (دوسطری منتشرنشدهء نستعلیق) و محمّدرضا شجریان (قطعه آواز کمترشنیده‌‏شده با نی استاد محمدعلی کیانی‏‌نژاد)       لینک فایل صوتی >>> اینجا

       
در روز عید سعید قربان که با نام ابراهیم و اسماعیل (بر هر دو درود) آمیخته است، یک اثر دیداری و یک اثر شنیداری و هر دو از تولیدات حقیر فقیر در این پست تقدیم می‌شود.
نخست ببینید هفت جلوه از یک سیاه‌مشق بداهه‌نگاری‌شده در یک مراسم تلویزیونی در آذر ۸۷ را بر اساس بیت:
به یاد منطق قربانیان کوی منا / به نای غفلت خود نیش خنجری بزنیم
از زنده‌یاد: قیصر امین‌پور که اسکن‌هایی از آن به قبل از تذهیب (با چند جلوه) و اسکن دیگری همراه با تذهیب دوست نگارگرم زهرا بیات از اراک مربوط است.
و سپس بشنوید بخشی از تلاوت قرآن بنده را در محفلی در قم در ۸ آذر ۸۸ مصادف با عید سعید قربان قبل از سخنرانی شیخ علی زند قزوینی. در این قرائت، آیات مربوط به خواب‌ ابراهیم(ع) مبنی بر ذبح اسماعیل(ع) و باقی ماجراها را می‌شنوید. >>> اینجا

در این پست سه مادّهء خام از آرشیو شیخ در کنار هم خوش نشسته است:
۱. مصراع مزد اگر می‌طلبی طاعت استاد ببر از حضرت حافظ به خط نستعلیق استاد موحّد حسینی و عکاسی حقیر (که هنوز مونتاژ و سرهم‌بندی نشده) و در کنارش اجرای دیگری از همین سطر به خط محمّدحسین اسرافیلی شاگرد ۱۶ سالهء استاد موحّد و مزیّن به تذهیب خواهرش.
۲. ضربیخوانی بداههء شیخ همراه با تار امیر قره‌بیگلو و ضرب رضا احسانپور در منزل سیّد جعفر غضنفری فرزند آیت‌الله غضنفری در قم در تاریخ ۶ دی ۸۶ بر روی غزل حافظ که حاوی بیت زیر است:
سعی نابرده در این راه به جایی نرسی/مزد اگر می‌طلبی طاعت استاد ببر!  >>> اینجا
۳. تصویری از حضرت استاد محمّدرضا شجریان که در تیر ۸۶ عکسبرداری کرده‌ام و در این پست برای نخستین بار منتشر می‌شود.

      
لینک مرتبط: اینجا

برگی از کرّاسه (رسم‌الخطّ) آموزش خط نسخ استاد عبّاس بغدادی
اسکن از برگ مزبور که ذیل آن مزیّن به امضای استاد و مربوط به برج پنج سال ۱۹۸۸ میلادی است، توسط بنده سه، چهار سال پیش تهیه شد و اینک تقدیم بازدیدکنندگان وب می‌شود. نسخهء بدون واترمارک در آرشیو بنده است.
 لینک فیسبوکی: اینجا

کاربری به نام «نسیم» که هر از گاهی در این وبلاگ به اظهارنظرهای مفید می‌پردازد، در ذیل پست قبل نوشته است:
سه‌شنبه 25 آبان 1389 ساعت: 10:18. حتما (این چلیپا) در شرایط خاصی نوشته شده که بیش از 60% کلمات ناجوانمردانه خراشیده شدن... نمی دونم چرا بهم برخورد! شایدم من دارم اشتباه می بینم...
در پاسخ عرض می‌کنم: از قضا دیشب بعد از آپلود این تصویر که به بستر رفتم, به نظرم رسید که بهتر است فردا صبح بلافاصله بعد از روشن‌کردن رایانه، تصویر را با تصویری با سایز کوچکتر - حتی در حد نصف مقداری که الان هست - جاگزین کنم. امروز به دنبال مشکلی که برای پمپ آب منزل به وجود آمد، تعویض تصاویر میسّر نشد.
کاربران گرامی واقفند که اصرار من برای اینکه اسکن‌های این وب غالبا در سایز بزرگ و حداقل در عرض 1280 پیکسل عرضه شود, اینگونه مواقع که اصل قطعه با ساخت و ساز و تیغکاری همراه است، کار دستم می‏دهد. این نوع ارائهء آثار خوشنویسی با دقت و وضوح بالا که امکان زوم بر حروف و کلمات را در اختیار بیننده قرار می‌دهد، شاید مبتنی بر این طرز فکر است که هنرمند تنها مجاز به آشکارسازی و بزرگنمایی نقاط قوّت کارش نیست و ضعف‌هایش را هم باید در معرض دید قرار دهد. انگار استتار کاستی‌ها مساوی و مساوق با عدم صداقت است. این مبنا البته که جای نقض و ابرام دارد; چرا که گاه شرایط برای خلق اثر هنری به کمال فراهم نیست و در عین حال از هنرمند، کار می‏خواهند. در این حال یا باید از عمل طفره رفت که سلیقهء بعضی‌ها این نیست. یا باید کار را همراه با نمایش نقاط قوّت و ضعفش - تواءمان - انجام داد و صداقت را در نمایش خلل‌ها دانست که شاید لزوم مالایلزم باشد. راه سومی وجود دارد که راه شجریان است که در جایی از او خواندم که اگر در شرایط خستگی تارهای صوتی یا بیماری، مجبور به خواندن آواز شوم، تکنیک‏هایی بلدم که به کمک آنها می‌توانم از نقاطی از حنجره‏ام بهره ببرم که ضعف کارم بروز پیدا نکند!
شاید اگر چلیپای فوق به قلم بنده - که نسخهء اصل آن به ۱۰۰ دلار در دهلی توسط حاج آقا مهدوی نمایندهء ولی‌فقیه در هندوستان خریداری شد - به یکی از این دو شکل (۱ و ۲) عرضه و ارائه می‌شد، کاستی‌های خوشنویسی من (و نیز قلم‌گیری‌های دوست هنرمندم زهرا بیات) دیده نمی‌شد و من از نقد و گلایهء «نسیم» جهیده بودم. نه؟

ژاله اصفهانی (مستانه سلطانی) شاعرهء از صحنه‌رفته و درگذشتهء ایرانی به سال ۱۳۸۶ شمسی، به «شاعر امید» معروف بود . او بعد از پروین اعتصامی نخستین بانویی است که اولین کتاب شعرش را که در دوران دبیرستان سروده بود، به چاپرساند. ژاله در شعر معروفی که بارها در پشت تریبون‌ها بی‌ذکر نام شاعر خوانده شده و حتی دستمایهء هنرمندان خوشنویس گشته است، زندگی را صحنهء بی‌بدیلی برای هنرمندی انسان لقب می‌دهد و باورمند است که هر کس در فرصتی محدود که در اختیار دارد، به نغمه‌سرایی می‌پردازد و بعد از اتمام نقش خویش از صحنه خارج می‌شود. در این حال قضاوت به عهدهء تودهء مردم است و مردم هم تنها برخی از آن نغمات را به خاطر می‌سپرند.
با آنکه واژهء «نغمه» در شعر ژاله، مختص به آواز و ترانه نیست، مع‌الوصف آواز و تصنیف ایرانی از برترین مصادیق آن است. به اجرای زیر گوش دهید که چگونه ترانه‌ای خاطرنشین از بانو مرضیه که به تازگی رحل اقامت از دیار فانی به دیار باقی افکند، در بزمی در قم بازخوانی ‏شده است. خواننده‌ای اصالتا اردبیلی که با مرحوم موءذن‏زادهء اردبیلی نسبتی دارد، آوازی را در مایهء شور با مطلع «تو پریزاده ندانم ز کجا می‌آیی» از سعدی و به همراهی سه‌تار داوود فراهانی و نی مهدی افشاری و ضرب درآمد می‌کند و در نهایت کار را با این ترانهء ماندگار از بستان بی‌همتای ترانه‌های ایرانی به فرجام می‌رساند:
«منم که چشمهء سرابم / چو نقش آرزو برآبم / همچو فتنه و فسانه‌ها»
این اجرا در تاریخ ۴ آذر ۸۴ در محل انجمن موسیقی قم واقع در خیابان دورشهر در جمع اهالی موسیقی این شهر اجرا شده و مدیر بلاگ حاضر آن را با یک دستگاه رکوردر کاست‌خور سونی ضبط و به فورمت دیجیتال تبدیل کرده ‌است. مشق نظری خط شکستهء استاد مجتبی ملکزاده و جناب حسن اعرابی - که شعر خانم ژاله را که خود از مصادیق نغمات سپرده‌شده به یاد است، تحریر کرده‏‌اند - لذّت شنیدن صدای پخته، قوی، گرم و خوش‌تحریر کاظم واعظی را دوچندان می‌کند.              لینک دریافت فایل صوتی >>> اینجا
                              این پست با عکس استاد ملکزاده در انجمن قم، عکس اعرابی و عکس خانم ژاله تکمیل شود.

    
کتیبه‌های ثلث و نستعلیق استاد احمد عبدالرّضایی
مسجد ولیعصر نزدیک میدان ولیعصر تهران
عکّاس: رضا شیخ‌محمّدی / اردیبهشت ۸۹

دیدی آن قهقههء کبک خرامان حافظ
که ز سرپنجهء شاهین قضا غافل بود

سیاه‌مشق نفیس اثر میرزا غلامرضا اصفهانی
(به این شکل برای نخستین بار منتشر می‏شود.)
تحریر: ۱۲۹۷ قمری
تهیّهء عکس از روی اصل: رضا شیخ محمّدی / اسفند ۸۶

گنجشگ بین که صحبت شاهینش آرزوست
حافظ سعدی / سرمشق‌ تحریرشده برای هنرجو در کلاس تدریس سه‌شنبه‏. انجمن خوشنویسان قم (مهر ۸۹)

 ای آنکه به ملک خویش پاینده تویی/ در دامن شب صبح نماینده تویی
کار من بیچاره قوی بسته شده / بگشای خدایا که گشاینده تویی